Van Gogh không chỉ là thiên tài cô độc – ông là người biến màu sắc thành ngôn ngữ của cảm xúc, vượt khỏi mọi quy tắc để vẽ nên những cơn bão nội tâm dữ dội nhất trong lịch sử hội họa.
Nghệ thuật khắc họa tâm hồn của Vincent Van Gogh
Bạn đã từng nhìn thấy Đêm đầy sao và tự hỏi: tại sao bầu trời lại cuộn xoáy như sắp nổ tung? Hay nhìn Hoa hướng dương mà thấy không khí bức bối hơn là ấm áp? Van Gogh không chỉ là một thiên tài – ông là kẻ đã biến hội họa thành cách để sống sót với chính mình.
Sinh ra trong thời kỳ Hậu Ấn tượng – nơi các họa sĩ bắt đầu đi xa khỏi việc mô tả thế giới khách quan để chạm tới chiều sâu nội tâm – Van Gogh vẫn là một ngoại lệ dữ dội. Trong khi Paul Cézanne đi tìm trật tự hình khối, Paul Gauguin trôi dạt theo biểu tượng và tôn giáo, thì Van Gogh mang hết mọi biến động tinh thần lên toan vẽ. Với ông, mỗi nét cọ là một đợt sóng cảm xúc, mỗi màu sắc là một ngôn ngữ riêng không thể diễn đạt bằng lời.
The Night Café – Nơi cảm xúc nuốt chửng không gian
Trong The Night Café (1888), Van Gogh không vẽ quán cà phê như một chốn thư giãn. Màu đỏ máu, xanh chói gắt, vàng lưu huỳnh kết hợp thành một bức tranh như đang bốc cháy. Ông viết trong thư gửi em trai: “Đây là nơi người ta có thể hủy hoại bản thân, phát điên, hoặc phạm tội.”
Không gian bị bóp méo – các đường xiên, phối cảnh chao đảo – khiến người xem cảm thấy như đang rơi vào trạng thái bất an. Ánh sáng điện không soi sáng mà thiêu đốt. Những bóng người chìm trong sắc vàng bệnh hoạn, vô hồn, vật vờ và không thể nào nhìn thấy gương mặt. Đây không còn là hiện thực – mà là một trạng thái tâm lý được diễn đạt bằng thị giác.
Cây bách và nỗi ám ảnh về cái chết
Từ thời La Mã và Hy Lạp cổ đại, cây bách đã gắn liền với đám tang và sự bất tử, thường được trồng trong các nghĩa trang châu Âu như biểu tượng cho sự tang thương và siêu hình. Trong Cypresses with Two Figures, cây bách không đứng yên mà gào thét, bốc lên như lửa cháy dữ dội. Cái chết, nỗi sợ, và sự khát khao siêu thoát được ông dồn vào hình ảnh cây bách. Nền trời lại rực sao, như cuộc đối thoại giữa sống – chết, sáng – tối, vật chất – tinh thần.
Màu sắc ở đây không phục vụ thị giác, mà biểu đạt nội tâm. Cái đẹp trong tranh ông không hài hòa, mà day dứt. Đó là cái đẹp của người đang giằng co giữa tuyệt vọng và niềm tin mong manh vào điều gì đó vượt lên. Cái chết không u ám, mà trở thành một phần của vòng tuần hoàn cảm xúc thiêng liêng, được nhìn bằng con mắt đầy trắc ẩn.
Tự họa với tai băng – Chân dung một linh hồn nứt vỡ
Trong bức Self-Portrait with Bandaged Ear (1889), Van Gogh ghi lại khoảnh khắc sau khi ông tự cắt tai mình – biểu tượng kinh điển của nỗi tuyệt vọng và cô lập. Nhưng điều gây ám ảnh không phải là chiếc tai băng, mà là đôi mắt. Chúng nhìn nghiêng, tựa như nhìn mà cũng như không giao tiếp với người xem, trốn tránh và lạc lõng như linh hồn đang run rẩy. Ở đây, màu sắc không chói gắt mà lạnh lẽo. Bức tranh không có máu, nhưng vẫn khiến người xem đau.
Phía sau lưng Van Gogh là bức tranh khắc Nhật Bản – biểu tượng cho cái đẹp ông luôn theo đuổi, kể cả khi tâm trí đã rạn vỡ. Đây là một bức tranh tự đối thoại, chân thật, là lời thì thầm của người gần như không còn gì để mất.
Vì sao Van Gogh thành danh?
Khi còn sống, Van Gogh chỉ bán được đúng một bức tranh. Ông bị xem là bất ổn, phong cách vẽ tranh “lòe loẹt và dị dạng”. Nhưng chính sự cực đoan đó lại mở ra cánh cửa mới: hơn cả đẹp, hội họa cần chân thật. Các họa sĩ Biểu hiện sau này như Edvard Munch (The Scream), Egon Schiele, hay nhóm Die Brücke đều coi Van Gogh là người tiên phong.
Van Gogh không xây dựng trường phái, không viết lý thuyết, không giảng dạy. Ông chỉ vẽ để cứu rỗi bản thân. Và chính vì thế, tranh của ông mới khiến người ta dừng lại. Không phải để ngắm, mà để cảm.
Di sản cảm xúc – Khi hội họa vượt qua vẻ đẹp đơn thuần
Cuộc đời nghệ thuật kết thúc trong đau đớn khi Van Gogh tự bắn mình và qua đời hai ngày sau đó. Tuy nhiên cái chết không thể dập tắt ánh sáng trong nghệ thuật của ông. Những tác phẩm từng bị chỉ trích của Van Gogh ngày nay trở thành kiệt tác vô giá, trường phái Hậu Ấn tượng mà ông góp phần xây dựng đã trở thành một mốc son rực rỡ trong lịch sử hội họa.
Van Gogh từng viết trong thư gửi em trai mình:
“Trong bóng tối, vẫn có những ngôi sao sáng”.Dù cuộc đời ông đầy khổ đau, nhưng nghệ thuật của ông đã trở thành vì sao sáng nhất trong bầu trời hội họa. Ngày nay, những tác phẩm như Đêm đầy sao, Hoa hướng dương, Chân dung tự họa… không chỉ là kiệt tác nghệ thuật mà còn là biểu tượng của một tâm hồn lớn lao, một con người dùng cả cuộc đời để vẽ những nỗi đau và hy vọng của chính mình.
Tham gia khóa học màu Gouache cùng Chao để cọ vẽ của bạn được vẽ nên những bức tranh rực rỡ nhé!
Content: Minh Thúy
