Bạn có từng rơi vào cảm giác “mông lung” khi tham quan một buổi triển lãm mỹ thuật?
Bạn đứng trước một bức tranh trừu tượng, cố gắng tìm ra ý nghĩa, nhưng càng nhìn càng thấy bối rối?
Tin mình đi, bạn không hề đơn độc. Rất nhiều người, đặc biệt là những ai mới tập vẽ hoặc chỉ xem hội họa như một sở thích nghiệp dư, đều từng trải qua những khoảnh khắc y hệt vậy. Chúng ta muốn mở lòng trước cái đẹp, nhưng thay vào đó lại cảm thấy một bức tường vô hình ngăn cách.
Vậy nguyên nhân nằm ở đâu? Và làm thế nào để biến một buổi triển lãm từ chỗ “khó hiểu” thành một trải nghiệm cá nhân giàu cảm hứng?
I. Vì sao ta thấy khó “cảm” nghệ thuật?
1. Thiếu ngữ cảnh
Hãy tưởng tượng bạn đọc một quyển sách chỉ bằng một chương rời rạc. Khó hiểu đúng không? Tranh và sắp đặt nghệ thuật cũng vậy: mỗi tác phẩm thường gắn liền với bối cảnh xã hội, lịch sử, hoặc câu chuyện riêng của nghệ sĩ. Nếu ta bước vào triển lãm mà chưa biết gì, cảm giác lạc lõng là điều dễ hiểu.
2. Áp lực phải hiểu ngay
Một quan niệm sai lầm phổ biến: nghệ thuật luôn có một “đáp án đúng”. Thực ra, nghệ thuật vốn sinh ra để mở ra nhiều lớp nghĩa. Khi ta tự đặt áp lực “mình phải hiểu ngay lập tức”, cảm xúc sẽ bị bó hẹp và đôi khi… tắc nghẽn.
3. Khoảng cách thẩm mỹ
Người mới thường quen với cái đẹp trực quan: màu sắc tươi sáng, hình ảnh dễ nhận diện, bố cục rõ ràng. Nhưng nghệ thuật hiện đại hay đương đại lại thiên về khái niệm, sự tối giản, thậm chí phá vỡ cấu trúc thị giác quen thuộc. Điều này tạo ra “khoảng cách” khiến ta khó kết nối ngay từ đầu.
II. Vậy giải pháp là gì?
Thay vì cố gắng “giải đề thi”, hãy để triển lãm trở thành một trải nghiệm cá nhân. Dưới đây là 7 gợi ý dành riêng cho những ai mới tiếp xúc với mỹ thuật, muốn biến mỗi buổi tham quan thành một hành trình gợi mở cảm xúc và cảm hứng sáng tạo.
1. Tìm hiểu sơ lược trước khi đi
Bạn không cần phải đọc cả một cuốn sách nghiên cứu nghệ thuật. Chỉ cần vài phút lướt qua mô tả triển lãm, chủ đề, hay đôi dòng tiểu sử của nghệ sĩ. Thông tin ngắn gọn đó sẽ giống như tấm bản đồ, giúp bạn không cảm thấy lạc lối.
Ví dụ: nếu biết trước rằng triển lãm nói về “ký ức tuổi thơ trong đô thị”, bạn sẽ dễ nhận ra tại sao nghệ sĩ chọn những gam màu phấn, hay những hình dáng đồ chơi cũ trong tác phẩm.
2. Đặt câu hỏi, thay vì tìm câu trả lời
Hãy bỏ qua suy nghĩ rằng tác phẩm phải có một “ý nghĩa chuẩn xác”. Thay vào đó, hãy tự hỏi:
- “Màu sắc này gợi tôi nhớ đến điều gì?”
- “Hình khối này khiến tôi thấy thoải mái hay bất an?”
- “Nếu đây là âm nhạc, nó sẽ vang lên như thế nào?”
Câu hỏi mở sẽ đưa bạn vào cuộc đối thoại nhẹ nhàng với tác phẩm, thay vì biến trải nghiệm thành một bài kiểm tra.
3. Mang theo một cuốn sổ nhỏ
Sổ tay không chỉ dành cho những họa sĩ chuyên nghiệp. Nó là công cụ tuyệt vời để bạn ghi lại cảm xúc, vài từ khóa bất chợt, hoặc thậm chí phác nhanh hình dáng, bảng màu của tác phẩm khiến bạn ấn tượng.
Sau buổi triển lãm, khi nhìn lại, bạn sẽ bất ngờ nhận ra những ghi chú ấy phản ánh rất rõ cảm xúc thật sự của bạn – và đôi khi còn gợi mở cho chính hành trình vẽ cá nhân.
4. Quan sát cách sắp đặt không gian
Một triển lãm không chỉ có tranh hay tượng, mà còn có ánh sáng, không gian, cách treo tác phẩm. Tất cả đều có dụng ý.
Ví dụ: một căn phòng tối, chỉ có duy nhất một bức tranh sáng rực treo giữa tường – đó không phải ngẫu nhiên. Nó tạo ra “sân khấu” để bạn tập trung hoàn toàn vào tác phẩm. Khi bạn bắt đầu chú ý đến yếu tố này, trải nghiệm triển lãm sẽ trở nên đa tầng và thú vị hơn nhiều.
5. Cho phép mình đứng lâu hơn
Nhiều người mới thường “lướt” qua các tác phẩm rất nhanh, giống như đang xem một bộ sưu tập hình ảnh trên mạng. Nhưng nghệ thuật cần thời gian.
Nếu một tác phẩm nào đó thu hút bạn, hãy đứng thêm một vài phút. Ban đầu bạn có thể chưa cảm thấy gì, nhưng dần dần, màu sắc, nhịp điệu, hoặc chi tiết nhỏ sẽ bắt đầu “nói chuyện” với bạn. Chính những khoảnh khắc chậm rãi đó mới giúp ta thật sự kết nối.
6. Đừng so sánh mình với người khác
Ở triển lãm, bạn sẽ thấy có người bàn luận sôi nổi, có người trầm ngâm gật gù. Còn bạn thì… chẳng hiểu gì. Và bạn bắt đầu cảm thấy tự ti.
Hãy nhớ: nghệ thuật là trải nghiệm cá nhân. Người khác có kiến thức sâu rộng không có nghĩa là họ “cảm” nhiều hơn bạn. Đôi khi chính sự trong trẻo, cái nhìn mới mẻ của người mới lại đem đến những cảm nhận độc đáo, không bị ràng buộc bởi lý thuyết.
7. Biến cảm xúc thành hành động sáng tạo
Đừng để trải nghiệm dừng lại ở phòng triển lãm. Khi về nhà, hãy thử vẽ lại một chi tiết bạn nhớ nhất: một gam màu, một hình khối, hay chỉ đơn giản là bầu không khí chung.
Bạn có thể dùng màu nước, chì màu hay bất kỳ chất liệu nào bạn thích. Quan trọng là biến cảm xúc thành hành động. Đó là cách nghệ thuật “sống tiếp” trong bạn, chứ không chỉ là ký ức thoáng qua.
III. Nghệ thuật không phải một bài toán có đáp số
Hãy tưởng tượng nghệ thuật như một cuộc trò chuyện. Có lúc bạn hiểu ngay, có lúc bạn chỉ cần lắng nghe, có lúc bạn thấy lạ lẫm nhưng lại nhớ mãi.
Đi triển lãm khi mới bắt đầu vẽ không phải là một bài kiểm tra kiến thức. Nó là cơ hội để bạn mở lòng, để tập nhìn, tập cảm, và quan trọng nhất: để tìm thấy mảnh ghép sáng tạo cho chính mình.
Và một điều cần khắc ghi: không cảm thụ được ngay không có nghĩa bạn không có khả năng. Nghệ thuật vốn dĩ không cần “giải thích” – nó chỉ cần được sống trong bạn, theo cách riêng của bạn.
Lần tới nếu bạn bước vào một triển lãm và lại thấy mình hơi bối rối, hãy nhớ: chỉ cần cho phép bản thân lắng lại, đặt vài câu hỏi nhỏ, quan sát kỹ hơn một chút, và quan trọng nhất là đừng tự so sánh. Bạn sẽ thấy triển lãm không còn xa lạ, mà trở thành một chuyến hành trình lặng lẽ nhưng đầy cảm hứng – nơi bạn không chỉ gặp gỡ nghệ sĩ, mà còn gặp lại chính mình.
Bởi rốt cuộc, nghệ thuật không phải là một câu đố phải giải, mà là một hành trình cảm xúc để đồng hành cùng bạn.
Tham gia khóa học màu Gouache cùng Chao để cọ vẽ của bạn được vẽ nên những bức tranh rực rỡ nhé!
Content: Minh Thuý
